گیاهان خوراکی در منطقه کوهستانی کردستان برای اهالی منطقه بسیار با اهمیت است که در فصل بهار برداشت آن آغاز و مورد استقبال قرار می گیرد.

در استان کردستان، فصل بهار همواره همراه با فعالیت‌های برداشت گیاهان دارویی و خوراکی است که برای بسیاری از مردم این منطقه جزء رویدادهای مهم سالانه محسوب می‌شود. این فعالیت‌ها به دو صورت خانوادگی و اقتصادی در میان مردم انجام می‌شود، که هر کدام از این دو دسته تأثیر متفاوتی بر محیط زیست و اقتصاد منطقه دارد.

بخشی از مردم کردستان این گیاهان را برای استفاده خانوادگی و مصرف خود برداشت می‌کنند. این عمل، نشان از ارتباط نزدیک مردم با محیط زیست و بهره‌گیری از منابع طبیعی در دسترس دارد که از نظر فرهنگی و اقتصادی اهمیت بسزایی دارد.

همچنین، برخی دیگر از افراد به صورت حرفه‌ای و با هدف کسب درآمد، به برداشت گیاهان دارویی و خوراکی می‌پردازند و محصولات خود را در بازار عرضه می‌کنند. این فعالیت اقتصادی، علاوه بر فراهم کردن درآمد برای افراد مشغول به کار، می‌تواند به رونق اقتصادی منطقه کمک کرده و اشتغالزایی در آن تسهیل شود.

اما متأسفانه، برداشت بی رویه و نادرست گیاهان در سال‌های اخیر، باعث آسیب به مراتع کردستان شده است. استفاده نادرست از ادوات کشاورزی و عدم رعایت اصول حفاظت از محیط زیست، منجر به تخریب مراتع و کاهش تنوع زیستی آنها شده است. این امر نه تنها برای محیط زیست و حیات وحش بلکه برای اقتصاد و رونق محلی نیز تأثیرات منفی دارد.

به طور کلی، ارتقاء آگاهی مردم و اجرای سیاست‌های موثر حفاظت از محیط زیست، از جمله مسائلی است که نیازمند توجه جدی افراد مسئول و همچنین همگانی است. تنها با همکاری و توجه به این امور، می‌توان از تخریب مراتع و منابع طبیعی جلوگیری کرده و برای آینده پایدارتر منطقه کردستان کوشش نمود.

برای مقابله با برداشت بی رویه و حفظ محیط زیست کردستان، اقداماتی می‌توان انجام داد که شامل موارد زیر می باشد:

آموزش و آگاهی عمومی: برگزاری کارگاه‌ها و آموزش‌های مرتبط با حفظ محیط زیست و روش‌های برداشت مسئولانه گیاهان به مردم منطقه می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
اجرای قوانین و مقررات: تشدید نظارت و اجرای قوانین مربوط به برداشت گیاهان و استفاده از ادوات کشاورزی در مراتع، می‌تواند به کاهش برداشت بی رویه و تخریب محیط زیست کمک کند.
ترویج کشاورزی پایدار: تشویق کشاورزان به کشت گیاهان دارویی و خوراکی به صورت پایدار و مدیریت شده در مزارع، می‌تواند به تنوع زیستی و حفظ محیط زیست کمک کند.
ترویج کسب و کارهای محلی: حمایت از کسب و کارهای محلی مرتبط با برداشت و فرآوری گیاهان دارویی و خوراکی، می‌تواند به توسعه اقتصادی منطقه کمک کرده و برای مردم اشتغال زایی فراهم کند.
همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی: برقراری همکاری‌های فنی، علمی و مالی با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط محلی و بین‌المللی، می‌تواند به بهبود مدیریت محیط زیست و حفظ مراتع کمک کند.
با اجرای این اقدامات و توجه به مسائل حفظ محیط زیست، می‌توان به توسعه پایدار و حفظ ثروت‌های طبیعی کردستان کمک کرد تا آینده بهتری برای نسل‌های آینده فراهم شود.

گیاهان دارویی از آن دسته گیاهانی هستند که خواص درمانی دارند و معمولاً در طب سنتی و طب گیاهی به کار می‌روند. برداشت این گیاهان از طبیعت نیز نیازمند آگاهی و دقت است تا از خواص آنها بهینه استفاده شود و آسیبی به محیط زیست نرسد. در ادامه توضیحاتی درباره مطالبی که در برداشت گیاهان دارویی باید مد نظر داشته باشیم، ارائه می‌دهم:

شناخت گیاه: قبل از هر چیزی باید گیاه مورد نظر را به دقت شناسایی کنید. استفاده از کتب مرجع یا مشاوره با متخصصان می‌تواند در این امر مفید باشد.
زمان برداشت: زمان برداشت گیاهان دارویی می‌تواند بسیار حیاتی باشد. برخی گیاهان در فصل خاصی از سال، معمولاً در فصل گلدهی یا قبل از آن باید برداشت شوند. همچنین برخی گیاهان باید در زمان خاصی از روز مثلاً صبح زود یا بعد از غروب برداشت شوند.
ابزار و تجهیزات: برای برداشت گیاهان دارویی، از ابزارهای تیز و مناسب استفاده کنید تا به گیاه آسیب نرسد.
نحوه برداشت: بسته به نوع گیاه، نحوه برداشت ممکن است متفاوت باشد. برخی گیاهان فقط برگ‌هایشان را باید برداشت کرد، در حالی که برای بعضی دیگر از ریشه، ساقه یا گل‌ها استفاده می‌شود. همچنین برخی گیاهان را باید کمی برگذاشته و بعد از آن به تدریج دوباره آنها رشد داد.
حفاظت از محیط زیست: در هنگام برداشت گیاهان دارویی، به حفظ محیط زیست نیز توجه کنید. برداشت بیش از حد و غیرقانونی گیاهان می‌تواند منجر به کاهش تعداد آنها و اختلال در بخش‌های زیستی شود.
خشک کردن و نگهداری: بعد از برداشت، گیاهان را به درستی خشک کنید و در شرایط مناسب نگهداری کنید تا خواص درمانی آنها حفظ شود.
در نهایت، قبل از هر استفاده از گیاهان دارویی برای درمانی، بهتر است با متخصصین بهداشتی یا گیاه‌پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که استفاده از آن برای شرایط شما مناسب و ایمن است.

برداشت گیاهان خوراکی در کوه‌های کردستان یک فعالیت معمول و مهم برای مردم این منطقه است که به طور گسترده از منابع طبیعی استفاده می‌کنند. در کردستان که به دلیل آب و هوای خاص و تنوع زمینی، گیاهان مختلفی وجود دارند، برداشت گیاهان خوراکی به یک تفریح و کار اقتصادی تبدیل شده است.

یادداشت/ هیوا محمدپور